«Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος» – Δημήτρης Φιλελές
Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος (+CD)
Κυκλοφορεί 21 Απριλίου από τις Εκδόσεις Πηγή
Ένα όμορφο πασχαλινό δώρο στον εαυτό σας και στους φίλους σας κάθε ηλικίας.
Το συγγραφικό δικαίωμα θα χορηγηθεί εξ ολοκλήρου στα παιδιά της «Κιβωτού του Κόσμου».
Κάνετε τώρα την προπαραγγελία σας εδώ Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος (+CD) – Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή (pigi.gr)
Η ελληνική διηγηματογραφία της Γενιάς του 1880 αποτελεί τις ρίζες της λογοτεχνικής μας παιδείας. Οι μεγάλοι συγγραφείς, ο Παπαδιαμάντης, ο Παλαμάς, ο Καρκαβίτσας και άλλοι, δίνουν το αφηγηματικό έναυσμα της ελληνικής πραγματικότητας στο αστικό τοπίο και στη ζωή της υπαίθρου. Με εικόνες ρεαλιστικές, χαρακτήρες υπαρκτούς και διαλόγους ζωηρούς θεμελιώνουν την παλαιότερη γραπτή μας παράδοση, συγκινούν το αναγνωστικό κοινό και θέτουν τη βάση, που πάνω της δομείται η μεταγενέστερη λογοτεχνική δημιουργία.
Τα διηγήματα διακρίνονται για τη διαχρονική θεματολογία, τη δυναμική εκφορά λόγου, την αριστοτεχνική πλοκή, την πληθώρα κοινωνιολογικών και ψυχογραφικών αναφορών, λαογραφικών στοιχείων και λεκτικών ιδιωματισμών, που δίνουν το στίγμα των ανθρώπινων σχέσεων και το μέτρο της εξέλιξης στον τόπο και τον χρόνο.
Ανθολογούνται πασχαλινά διηγήματα, μεταγραμμένα στη νεοελληνική γλώσσα, με τον απαραίτητο σχολιασμό, με σεβασμό στο ύφος του πρωτογενούς υλικού, ως δίαυλο επικοινωνίας των νεότερων αναγνωστών με τη λογοτεχνική μας κληρονομιά και την προσέγγιση αξιακών πεζογραφημάτων, που, και στην εποχή του εύπεπτου «παγκοσμιοποιημένου» λόγου, προτείνουν ιδεολογικό προσανατολισμό.
Ωστόσο, απευθύνεται και στους αναγνώστες της ώριμης ηλικίας, με νοσταλγική, και όχι μόνο, διάθεση. Επιπλέον, με τον συνοδευτικό ψηφιακό δίσκο, η Ανθολογία συντείνει στην άρση του αποκλεισμού των ατόμων που αδυνατούν να προσεγγίσουν την έντυπη μορφή.
Σημείωμα του συγγραφέα
Αγαπημένοι φίλοι και φίλες, είναι πλέον γεγονός.
Κρατήστε την «Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος» στα χέρια σας. Ένας θησαυρός είκοσι κειμένων από τους μεγάλους μας συγγραφείς, με δική μου μεταγραφή και σχολιασμό, σε πρόλογο του φιλόλογου – συγγραφέα Χρίστου Γ. Ρώμα.
Κάνετε τώρα την προπαραγγελία σας
Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος (+CD) – Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή (pigi.gr)
Χαρίστε αυτό το όμορφο πασχαλινό δώρο στον εαυτό σας και στους φίλους σας κάθε ηλικίας. Αγοράστε το για έναν ακόμα λόγο. Το συγγραφικό μου δικαίωμα θα χορηγηθεί εξ ολοκλήρου στα παιδιά της «Κιβωτού του Κόσμου».
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πηγή» σε τιμή έκπληξη – 12,50 €!!!244 σελίδες, σε σχήμα 14Χ21, με είκοσι κλασικά πασχαλινά διηγήματα. Δάφνη, Θεοτόκης, Καμπούρογλου, Καρκαβίτσας, Κρυστάλλης, Λαπαθιώτης, Λασκαράτος, Μωραϊτίδης, Νιρβάνας, Ξενόπουλος, Παλαμάς, Παπαδιαμάντης, Παπαντωνίου και Χρηστοβασίλης θα σας μεταφέρουν στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της μεγάλης μας γιορτής. Το βιβλίο συνοδεύεται από δωρεάν CD με την ανάγνωση όλων των διηγημάτων για όσους φίλους επιθυμούν και να τα ακούσουν.
Καλή σας ανάγνωση και καλή σας ακρόαση!!!
Δημήτρης Φιλελές
Εισαγωγή στην Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος
Το νεοελληνικό διήγημα, ως ένα από τα τρία είδη της αφηγηματικής πεζογραφίας – τα άλλα δύο είναι η νουβέλα και το μυθιστόρημα – , ήταν ανέκαθεν πολύ αγαπητό στο αναγνωστικό κοινό. Μάλιστα, τα διηγήματα για μεγάλο χρονικό διάστημα πρωτοδημοσιεύονταν στις εφημερίδες και είχαν μεγάλη απήχηση στο αστικό περιβάλλον. Δεν ήταν μόνο η συντομία στην αφήγηση και η λιτότητα στην περιγραφή˙ ήταν και η δύναμη του καλού διηγηματογράφου να κατορθώνει, μέσα από ένα γεγονός πραγματικό ή αληθοφανές, να προσφέρει στο κοινό μια πλήρη ηθογράφηση ή ψυχογραφία του πρωταγωνιστή, καθώς και μια συνολική αίσθηση της ζωής του. Ήταν αυτή, και εξακολουθεί να είναι, μια προσπάθεια δύσκολη, γιατί προϋποθέτει εύστοχο συνδυασμό αφήγησης, διαλόγου και περιγραφής, αρχιτεκτονική διάρθρωση της πλοκής και σωστή χρήση της γλώσσας, τόσο στο αφηγηματικό μέρος όσο και στους διαλόγους του πρωταγωνιστή με τα δευτερεύοντα πρόσωπα.
Στην εξέλιξη του νεοελληνικού διηγήματος καθοριστική ρόλο διαδραμάτισε η Γενιά του 1880. Οι λογοτέχνες της γενιάς αυτής, μετά τις εργασίες του Νικόλαου Πολίτη, οι οποίες αποκάλυψαν τον κόσμο των ελληνικών παραδόσεων, στράφηκαν οριστικά στο παρόν της εποχής τους και απομακρύνθηκαν από τον στόμφο, τη ρητορεία, τις κοινοτοπίες και τη διογκωμένη συναισθηματολογία του ρομαντισμού, ο οποίος βρισκόταν ήδη στη δύση του.
Στο εξής τα διηγήματα είχαν υπόθεση ελληνική, αντλημένη από τα ήθη, τα έθιμα και την ιστορική μας παράδοση, ενώ απείχαν συστηματικά από τη δουλική μίμηση των ξένων προτύπων. Έτσι, λοιπόν, η ηθογραφία, όπως ονομάστηκε η πεζογραφική παραγωγή που ακολούθησε, είχε ως βασικό χαρακτηριστικό την αναπαράσταση του τρόπου ζωής των επαρχιακών κοινωνιών. Επιμέρους γνωρίσματά της ήταν η υποχώρηση της φαντασίας του συγγραφέα μπροστά στη βιωματική μνήμη, η προτίμηση της πρωτοπρόσωπης αφήγησης αντί της τριτοπρόσωπης και η φωνογραφική απόδοση των τοπικών ιδιωμάτων στους διαλόγους. Απώτερος στόχος ήταν η επιβεβαίωση της ελληνικής ταυτότητας. Όπως όμως είναι ευνόητο, τα γνωρίσματα αυτά του ηθογραφικού διηγήματος αφορούσαν την αφηγηματική παραγωγή της Γενιάς του 1880, η οποία και μας ενδιαφέρει, γιατί στις αρχές του 20ού αιώνα νέα λογοτεχνικά ρεύματα, νέες ιδέες, σημαντικά πολιτικά γεγονότα και ποικίλοι κοινωνικοί προβληματισμοί έστρεψαν το διήγημα προς άλλες κατευθύνσεις και συνθετότερους στοχασμούς.
Καιρός είναι, όμως, ύστερα από τη σύντομη αυτή, αλλά αναγκαία, κατά τη γνώμη μας, ιστορική υπόμνηση, να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στην εργασία του συγγραφέα. Ο Δημήτρης Φιλελές, ο ακαταπόνητος εκπαιδευτικός, ο ποιητής και πεζογράφος, είχε την έμπνευση να επιχειρήσει μια ανθολόγηση διηγημάτων της εποχής που αναφέραμε, δηλαδή της Γενιάς του 1880, με θέματα ηθογραφικά περιστατικά του Πάσχα και να τα μεταγράψει στη σύγχρονη νεοελληνική μας γλώσσα.
Μία πλειάδα διηγημάτων με κορυφαία εκείνα του «Αγίου» των γραμμάτων μας, του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, έχουν μεταγραφεί σ’ έναν όμορφο νεοελληνικό λόγο, εξόχως λογοτεχνικό. Παρά ταύτα στο εγχείρημα τούτο του συγγραφέα προβάλλουν δύο σημαντικά ερωτήματα. Το πρώτο : Ποια ήταν άραγε η ανάγκη που υπαγόρευσε τη συγκεκριμένη μεταγραφή; Και το δεύτερο : το αποτέλεσμα κάθε τέτοιας προσπάθειας, άρα και της προκείμενης, πόση αξία και σχέση έχει με το πρωτότυπο;
Ως προς το πρώτο ερώτημα, η απάντηση είναι αυτονόητη. Η γλώσσα και το ύφος του Παπαδιαμάντη, του Μωραϊτίδη, αλλά και των άλλων (κατά μία έννοια, ιδίως ως προς το ύφος) καθιστούσαν απρόσιτα τα διηγήματά τους στο σύγχρονο αναγνωστικό κοινό – και ιδιαίτερα στη νέα γενιά, που δεν έχει καμία σχέση με την καθαρεύουσα, αλλά και με τον αρχαίο ελληνικό λόγο. Ήταν κρίμα, λοιπόν, θαυμάσια έργα εξαιρετικών λογοτεχνών μας του παρελθόντος να μένουν στις βιβλιοθήκες ανέγγιχτα και απρόσιτα.
Ως προς το δεύτερο ερώτημα, θα μεταφέρω εδώ την άποψη του αείμνηστου καθηγητή Ι. Θ. Κακριδή, που αγωνίστηκε όσο κανείς άλλος πάνω σ’ αυτά τα θέματα. Η μεταγραφή (ή μετάφραση) ενός κειμένου από μια μορφή λόγου σε μιαν άλλη είναι μια νέα δημιουργία. «Η ισότιμη έκφραση είναι, αλήθεια αδύνατη», όμως «η πάλη για την ισάξιαν απόδοση, καθώς μας αφήνει συχνά ανικανοποίητους, είναι ζωή, όχι θάνατος της κατανόησης». Γι’ αυτό και ο συγγραφέας αγωνίζεται «ν’ αναστήσει ενός κόσμου μιαν ανώτερη πνευματική έκφραση, όπως ο λόγος, σ’ έναν ξένο λόγο που είναι η έκφραση ενός άλλου κόσμου» (Ι. Θ. Κακριδή, Το μεταφραστικό πρόβλημα, Αθήνα 1979, σελ. 125). Αρκούμαι σ’ αυτά.
Οι δεκατέσσερις διηγηματογράφοι, των οποίων τα έργα μεταγράφονται, ξεχωρίζουν μεταξύ τους, φυσικά, ως προς την πηγή της έμπνευσης, ιδιαίτερα όμως ως προς τη γλωσσική έκφραση και το ύφος. Και βέβαια, αν λάβουμε υπόψη μας το γνωστό «Le style est l’ homme même» (= το ύφος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος), εύκολα κατανοούμε και την αξιακή θέση που κατέχει καθένας τους στον λογοτεχνικό Παρνασσό. Ας αρκεσθούμε σε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η καθαρεύουσα του Παπαδιαμάντη είναι εντελώς προσωπική, ιδιότυπη, ακόμη και ανόμοια, λόγω του πλήθους των εκκλησιαστικών όρων και των σκιαθίτικων ιδιωματισμών. Επίσης και το ύφος του είναι ποικίλο. Αλλού καθίσταται υποβλητικό, γλαφυρό, ποιητικό και αλλού μεταπίπτει σε μια λυρική μελαγχολία (π.χ. «Έρωτας στα χιόνια»). Του Καρκαβίτσα, αντίθετα, η δημοτική, με τα καθ’ υπερβολή χρωματισμένα επίθετα, τα εξεζητημένα σύνθετα και τη φτιασιδωτή έκφραση, διαμορφώνει ένα ύφος , που δεν θυμίζει σε τίποτα τον ρεμβασμό και τον λυρισμό του Παπαδιαμάντη˙ εδώ το ύφος είναι ρεαλιστικό που φτάνει ως τη σκληρότητα, ενώ κάθε πτυχή του αποκαλύπτει ότι ο συγγραφέας στοχεύει στην ακριβή παρατήρηση και την αντικειμενική θεώρηση των πραγμάτων.
Τις υφολογικές ιδιαιτερότητες των λογοτεχνών, όπως είναι φυσικό, δεν θα τις βρούμε στην προκείμενη μεταγραφή. Άλλωστε, καθώς αλλάζει η έκφραση, αλλάζει και το ύφος. Και το ύφος τώρα είναι του συγγραφέα που επιχειρεί τη μεταγραφή. Και ο Φιλελές – είναι ευδιάκριτο αυτό – κατορθώνει με αφηγηματική δεξιότητα και πληρότητα τεχνική να μεταγράψει τα διηγήματα σε νεοελληνικό λόγο με γλαφυρότητα και χωρίς επιτήδευση. Η προσπάθειά του είναι να μείνουν τα κείμενα, τόσο στο αφηγηματικό μέρος όσο και στους διαλόγους, κοντά στο πρωτότυπο. Έτσι, η άνεση του λόγου και η έλλειψη ιδιωματισμών καθιστούν την ανάγνωση ευχάριστη και απολαυστική, όχι μόνο για τους μεγάλους αλλά και για τα παιδιά, που ζουν πιο πολύ τον ρομαντισμό και την εορταστική θέρμη των ημερών.
Όμως ο συγγραφέας, από σεβασμό στο πρωτότυπο, έχει διατηρήσει λέξεις και φράσεις του. Σε υποσελίδια σχόλια, κατόπιν, επεξηγεί τις εκφράσεις αυτές ή δίνει τη σημασία των λέξεων της καθαρεύουσας, του εκκλησιαστικού λεξιλογίου ή και των ιδιωματισμών της ελληνικής περιφέρειας που βρίσκει στα κείμενα (λεξιλόγιο της ντοπιολαλιάς). Βοηθάει μ’ αυτόν τον τρόπο τους αναγνώστες – και ιδίως τα παιδιά – να κατανοούν πλήρως ό,τι διαβάζουν από το πρωτότυπο και να μην αναγκάζονται είτε να προσπερνούν τις δυσκολίες, χωρίς να κατανοούν τα επίμαχα σημεία, ή και να υποχρεώνονται ν’ ανατρέχουν συνέχεια στα λεξικά.
Σε μια συνολική θεώρηση, λοιπόν, του έργου, τονίζουμε και πάλι εμφατικά ότι τα ανθολογημένα διηγήματα της συλλογής, μεταγραμμένα στην κοινή νεοελληνική, συνιστούν ένα απολαυστικό ανάγνωσμα για μικρούς και μεγάλους. Για τους μικρούς, επειδή ικανοποιούν τον ρομαντισμό και τις προσδοκίες τους και για τους μεγάλους, γιατί ξυπνούν μνήμες και νοσταλγίες μιας άλλης εποχής, της απλότητας και της αθωότητας.
Χρίστος Γ. Ρώμας
Φιλόλογος – συγγραφέας
Διαθέσιμο κατόπιν παραγγελίας από τις εκδόσεις Πηγή
Θέμα: Λογοτεχνία – Διηγήματα, Κλασικά, Νέες Κυκλοφορίες
Μήνας έκδοσης: Απρίλιος
Έτος Έκδοσης: 2021
Σελίδες: 244
ISBN: 978-960-626-403-0
Τιμή: 12.57€
Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος (+CD) – Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή (pigi.gr)