«Ένιο Μορικόνε» O “Maestro” της κινηματογραφικής μουσικής - Ευμορφία Καλύβα

«Ένιο Μορικόνε»
O “Maestro” της κινηματογραφικής μουσικής
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Σε ηλικία 91 ετών έφυγε από τη ζωή ο διάσημος Ιταλός συνθέτης Ένιο Μορικόνε, όπως μετέδωσε το ιταλικό πρακτορείο ANSA, το πρωί της Δευτέρας 6 Ιουλίου 2020. Ήταν ένας από τους πιο σπουδαίους συνθέτες μουσικής για ταινίες όλων των εποχών.
Ο Ένιο Μορικόνε, ήταν γνωστός ως “Maestro” στην πατρίδα του τη Ρώμη, και όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Τζουζέπε Τορνατόρε, που είχε συνεργαστεί μαζί του:

«Δεν είναι απλώς ένας σπουδαίος συνθέτης ταινιών, αλλά είναι ένας σπουδαίος συνθέτης».

Ο Ένιο Μορικόνε ήταν για πολλούς ο μεγαλύτερος μεταπολεμικός συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής, για περισσότερους, ένας τεράστιος μύθος που δεν σταμάτησε να εργάζεται και να γράφει μουσικές μέχρι και την ένατη δεκαετία της ζωής του.

Ωστόσο, ο Ένιο Μορικόνε, ήταν ο Ιταλός συνθέτης που παραμένει πιο γνωστός για τις μελωδίες που έγραψε για την τριλογία της δεκαετίας του 1960, του Sergio Leone και μας γνώρισε τα “spaghetti” Westerns , που έκαναν τον Κλιντ Ίστγουντ αστέρι (με την τριλογία των ταινιών που όλοι γνωρίσαμε «Για μια χούφτα δολάρια», «Μονομαχία στο Ελ Πάσο» και «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος»).

Η τρίτη ταινία «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος», δίπλα στον Ίστγουντ, αυτή τη φορά ο Ελάι Γουάλας και ο Λι Βαν Κλιφ, θα ξεπεράσει κάθε προσδοκία και θα βάλει τη μουσική του Μορικόνε σε κάθε σπίτι σε κάθε στόμα νεαρού, που προσπαθεί να σφυρίξει την παράξενη μελωδία, ειδικά αυτή της τελικής μονομαχίας. Ίσως το διασημότερο σάουντρακ του Μορικόνε ο οποίος συνδυάζει ένα κλασικό θέμα με ηλεκτρικές κιθάρες, φυσαρμόνικες στη διαπασών και σπαραξικάρδιες φωνές.

*Ο Μορικόνε με τον συνεργάτη του Σέρτζιο Λεόνε 1984*

Ο ίδιος είπε:
«Αν μετρήσεις όλες τις ταινίες στις οποίες δούλεψα, θα καταλάβεις πως είμαι ειδικός στα γουέστερν, στις ερωτικές ιστορίες, στις πολιτικές ταινίες, στα θρίλερ, τις περιπέτειες, τις ταινίες τρόμου… Με άλλα λόγια, δεν είμαι ειδικός πουθενά γιατί έχω κάνει τα πάντα. Είμαι ειδικός στη μουσική.»

Έγραψε μουσική για όλα τα είδη ταινιών, από ταινίες τρόμου μέχρι κωμωδίες, και κάποιες από τις συνθέσεις του είναι πιο διάσημες από τις ίδιες τις ταινίες στις οποίες ακούστηκαν. Υπέγραψε την μουσική, όχι μόνο για εκατοντάδες ταινίες, αλλά και για τηλεοπτικές σειρές, ενώ έγραψε επίσης ορχηστρική μουσική και δημοφιλή τραγούδια.

«Είναι ένας ζουρλομανδύας. Δεν καταλαβαίνω πώς, έπειτα από όλες τις ταινίες που έχω κάνει, ο κόσμος εξακολουθεί να σκέφτεται το ‘Για μια χούφτα δολάρια’. Ο κόσμος έχει κολλήσει στο παρελθόν, πριν από 30 χρόνια, η παραγωγή μου για ταινίες γουέστερν είναι ίσως 7,5 ή 8% του συνολικού μου έργου”, έλεγε το 2007 στο Reuters, σε μια προσπάθεια να πάψει να ταυτίζεται το όνομά του με τις ταινίες western.

Ο Μορικόνε γεννήθηκε στη Ρώμη και από 1946 έχει συνθέσει περισσότερα από 100 κλασσικά κομμάτια. Στο τέλος της δεκαετίας του 1950, υπηρέτησε ως επιτυχημένος ενορχηστρωτής στούντιο για την RCA. Ενορχήστρωσε πάνω από 500 τραγούδια και συνεργάστηκε με μουσικούς όπως οι Πωλ Άνκα, Τσετ Μπέικερ και η Μίνα. Όμως, ο Μορικόνε έγινε παγκοσμίως γνωστός συνθέτοντας μουσική (την περίοδο 1960-75) για ιταλικά γουέστερν από σκηνοθέτες όπως ο Σέρτζιο Λεόνε, Ντούτσιο Τέσαρι και Σέρτζιο Κορμπούτσι.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και 1970, ο Μορικόνε συνέθεσε μουσική για πολλά είδη ταινιών, από κωμωδίες μέχρι δράμα, θρίλερ και ιστορικές ταινίες. Χρησιμοποίησε αντισυμβατικά μουσικά όργανα όπως εβραϊκή άρπα, τρομπέτες μαριάτσι, αγγλικό κόρνο και οκαρίνα (ένα πνευστό μουσικό όργανο που μοιάζει με φλογέρα αλλά έχει σχήμα αβγού). Η μουσική του συνοδευόταν από φυσικούς ήχους, όπως σφυρίγματα, ήχοι από χτύπημα μαστιγίου, κρότος όπλου και ήχοι εμπνευσμένοι από άγρια ζώα, περιλαμβανομένων των κογιότ.

Αρκετές από τις συνθέσεις του γνώρισαν εμπορική επιτυχία, όπως το The Ecstasy of Gold, το μουσικό θέμα της ταινίας Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος, το A Man with Harmonica, το Here’s to You, το οποίο ερμηνεύθηκε από την Τζόαν Μπαέζ, και το Chi Mai.

Ανάμεσα στο 1964 και το 1980, ο Μορικόνε ήταν επίσης τρομπετίστας και συν-συνθέτης στο αβάν-γκαρντ συγκρότημα ελεύθερου αυτοσχεδιασμού Il Gruppo. Έγραψε το επίσημο τραγούδι για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1978.

Το 1968 θα είναι μία σπουδαία χρονιά τόσο για τον Σέρτζιο Λεόνε όσο και για τον Ένιο Μορικόνε. Θα συνεργαστούν στο αριστούργημα του πρώτου «Κάποτε στη Δύση», μια επική ταινία που θα πάει ένα βήμα πιο πέρα το σπαγγέτι-γουέστερν, αλλά και τον κινηματογράφο. Η βαθιά ματιά του σκηνοθέτη, για τον δυτικό καπιταλισμό και πως αυτός δομήθηκε, θα συναντήσει το αξεπέραστο ταλέντο του συνθέτη, ο οποίος θα δώσει πρώτο ρόλο στη φυσαρμόνικα για να χρωματίσει με λυρισμό μία άγρια μονομαχία, μεταξύ των τεσσάρων κεντρικών προσώπων της ταινίας. Ενός τυχοδιώκτη, μίας θελκτικής γυναίκας – πρώην πόρνης, που θα σταθεί γενναία την κατάλληλη στιγμή, ενός μυστηριώδη ξένου, που διψά για εκδίκηση κι ενός πληρωμένου -από την εταιρία σιδηροδρόμων- δολοφόνου.

Από το τέλος της δεκαετίας του 1970, ο Μορικόνε διακρίθηκε στο Χόλιγουντ, συνθέτοντας μουσική για Αμερικανούς σκηνοθέτες, όπως ο Τζον Κάρπεντερ, Μπράιαν ντε Πάλμα, Μπάρι Λέβινσον, Μάικ Νίκολς και Όλιβερ Στόουν. Ο Μορικόνε συνέθεσε μουσική για αρκετές ταινίες που κέρδισαν Όσκαρ, όπως τα Days of Heaven, The Mission, Οι Αδιάφθοροι, Cinema Paradiso και Bugsy.

Μια άλλη κλασική ταινία που δεν ήταν γουέστερν, αλλά είχε σκηνοθετήσει ο Λεόνε, ήταν το “Κάποτε στην Αμερική” του 1984, το οποίο αφηγείτο την ιστορία φτωχών εβραιόπουλων της Νέας Υόρκης, που μεγαλώνοντας έγιναν μαφιόζοι στην εποχή της ποταπαγόρευσης.

Ένα από τα πιο εμβληματικά του σάουντρακ ήταν για την ταινία του 1986 “The Mission” του Ρόλαντ Τζόφι, για την οποία προτάθηκε για Όσκαρ και βραβεύτηκε με Χρυσή Σφαίρα. Για να ντύσει μουσικά την ταινία που αναφερόταν στις αποστολές των Ιησουιτών στη Νότια Αμερική τον 18ο αιώνα, ο Μορικόνε χρησιμοποίησε χορικά από λειτουργίες ευρωπαϊκού τύπου και τύμπανα ιθαγενών για να επικοινωνήσει την μέθεξη του νέου με τον παλιό κόσμο.

Ο Μορικόνε συνέθεσε επίσης την μουσική για την ταινία του Μπράιαν ντε Πάλμα ”Οι Αδιάφθοροι” (1987), για την ταινία του Μπάρι Λέβινσον “Μπάγκσι” και για την ταινία της Μαργκρέτε φον Τρότα “Σιωπή”.

Ο Μορικόνε συνεργάστηκε επίσης με τον Ιταλό σκηνοθέτη Τζουζέπε Τορνατόρε, έγινε στενός φίλος του και συνεργάστηκαν για πέντε ταινίες. Έγραψε τη μουσική για την ταινία του “Σινεμά ο Παράδεισος”, που βραβεύτηκε με Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1989. Ο ένας έβγαλε στο πανί τη μαγεία του σινεμά και ο άλλος τη μουσική που σίγουρα ακούν στον παράδεισο.

Στον 21ο αιώνα, η μουσική του Μορικόνε ξαναχρησιμοποιήθηκε στην τηλεόραση και σε ταινίες όπως αυτές του Κουέντιν Ταραντίνο: Kill Bill (2003), Death Proof (2007), Άδωξοι Μπάσταρδη (2009) και Django: Ο Τιμωρός (2012).

Το 2007, ο Μορικόνε παρέλαβε το τιμητικό Όσκαρ «για την μαγευτική και πολυπρόσωπη συνεισφορά του στην τέχνη της μουσικής για ταινίες».

Είχε προταθεί για άλλα πέντε Όσκαρ την περίοδο 1979-2001. Επίσης παρέλαβε και το Όσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής το 2016 για τη μουσική της ταινίας Μισητοί 8.
Ο Μορικόνε έχει κερδίσει τρία βραβεία Γκράμι, τρεις Χρυσές Σφαίρες, έξι BAFTA, δύο Βραβεία Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, ένα τιμητικό Χρυσό Λέοντα και ένα Πολικό Μουσικό Βραβείο.

Έγραψε μουσική για λογαριασμό άλλων συνθετών για πολλές ταινίες προτού υπογράψει με το δικό το όνομα την επένδυση της ταινίας του Λουτσιάνο Σάλτσε “Ο φασίστας”, το 1961.

Η επιτυχία του με τον Λεόνε, με τον οποίο υπήρξαν συμμαθητές, τον έκανε έναν από τους πιο περιζήτητους συνθέτες στον κινηματογράφο με σκηνοθέτες από όλον τον κόσμο να του χτυπούν την πόρτα: Τζον Χιούστον, Τζον Μπούρμαν, Τέρενς Μάλικ, Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, Μπάρι Λέβινσον, Γουόρεν Μπίτι, Όλιβερ Στόουν, Ρομάν Πολάνσκι και Φράνκο Τζεφιρέλι.

Ο ίδιος είχε πει ότι είχε μετανιώσει που δεν συνεργάστηκε ποτέ με τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
“Με είχε καλέσει για να γράψω μουσική για το Κουρδιστό Πορτοκάλι και είχα δεχτεί. Δεν ήθελε να έρθει στην Ρώμη γιατί δεν του άρεσαν τα αεροπλάνα. Και μετά τηλεφώνησε στον Σέρτζιο (Λεόνε), ο οποίος του είπε ότι ήμουν απασχολημένος συνεργαζόμενος με εκείνον. Δεν με ξαναπήρε ποτέ”, είχε πει κάποτε ο Μορικόνε.

Για την οικογένειά του:
«Μου αρέσει να συνθέτω μουσική, αλλά μου αρέσει εξίσου να περνάω χρόνο με την οικογένειά μου.»
Για τη σύζυγό του, Μαρία:
«Δεν φοβάμαι να πεθάνω. Το μόνο που φοβάμαι είναι να μην φύγω πριν τη Μαρία. Θα ήθελα να φύγουμε από αυτή τη ζωή μαζί».
(με την Μαρία παντρεύτηκε το 1950 και απέκτησαν τέσσερα παιδιά, και συνεργάστηκαν πολλές φορές σε στίχους των τραγουδιών του).

Το αποχαιρετιστήριο γράμμα του Ένιο Μορικόνε

«Εγώ ο Ένιο Μορικόνε, έχω πια πεθάνει.
Ανακοινώνω τον θάνατό μου σε όλους τους φίλους μου που στάθηκαν πάντα δίπλα μου και σε εκείνους που είχα καιρό να συναντήσω και τους χαιρετώ με μεγάλη τρυφερότητα. Αδύνατον να τους κατονομάσω όλους.
Θα ήθελα, ωστόσο, να κάνω μια ειδική αναφορά στον Πεπούτσιο και την Ρομπέρτα, φίλους αδελφικούς, έντονα παρόντες σε αυτές τις τελευταίες μέρες της ζωής μας.
Μονάχα για έναν λόγο σας αποχαιρετώ με αυτόν τον τρόπο, και είναι ο ίδιος λόγος για τον οποίο αποφάσισα να έχω μια ιδιωτική κηδεία: Δε θέλω να ενοχλήσω κανέναν.
Αποχαιρετώ με μεγάλη τρυφερότητα την Ινές, τη Λάουρα, τη Σάρα, τον Ένζο και τον Νόρμπερτ, τους οποίους ευχαριστώ που μοιράστηκαν με εμένα και την οικογένεια μου ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου.
Θέλω να θυμάμαι με αγάπη τις αδελφές μου, Αντριάνα, Μαρία και Φράνκα, και τους αγαπημένους τους και να γνωρίζουν πως και εγώ τους αγάπησα τόσο πολύ.
Έναν έντονο, γεμάτο και βαθύ αποχαιρετισμό στέλνω στα παιδιά μου, Μάρκο Αλεσάντρα, Αντρία και Τζιοβάνι, την κουνιάδα μου Μόνικα, και τα εγγόνια μου Φραντσέσκα, Βαλεντίνα, Φραντσέσκο και Λούκα.
Ελπίζω να καταλαβαίνουν πόσο πολύ τους αγάπησα.
Κλείνοντας, στη Μαρία, με την οποία ανανέωσα τους όρκους μας αλλά και την εξαιρετική αγάπη που μας ένωνε, και που τόσο θλίβομαι που εγκαταλείπω.
Της στέλνω τον πιο πονεμένο μου αποχαιρετισμό».

Τι είπαν άλλοι…

«Ο Morricone ήταν “μοναδικός” και “εικόνισμα”.
Η μουσική του ήταν πάντα εξαιρετική δημιουργούσε με μεγάλο ψυχικό σθένος και υψηλή διανοητική σκέψη.»
Hans Zimmer (συνθέτης)

«Με μεγάλη θλίψη, αποχαιρετούμε έναν μεγάλο δάσκαλο του κινηματογράφου.
Η μουσική του θα συνεχίσει να παίζει στις αναμνήσεις μας. Ξεκουραστείτε ειρηνικά!»
Αντόνιο Μπαντέρας:(ηθοποιός)

«Φίλος και συνεργάτης, το ταλέντο του ήταν απαράμιλλο. Θα μου λείψει.»
John Carpenter (συνθέτης και μουσικός)

«Θα θυμόμαστε πάντα, με απεριόριστη ευγνωμοσύνη, την καλλιτεχνική ιδιοφυΐα του Maestro Ennio Morricone.
Μας έκανε να ονειρευόμαστε, να κινούμαστε, να αναλογίζουμε, να γράφουμε αξέχαστες νότες
που θα παραμείνουν αξέχαστες στην ιστορία της μουσικής και του κινηματογράφου.»
Τζουζέπε Κόντε (O Πρωθυπουργός της Ιταλίας, λίγο μετά το θάνατο του. συνθέτη.)

*Ο Κλίντ Ίστγουντ παραδίδει το Όσκαρ στον Μορικόνε – 2007*

Το ντοκιμαντέρ που δεν πρόλαβε να δει στη μεγάλη οθόνη… «Ennio: The Maestro» (Ντοκιμαντέρ 2021)

Ο Ένιο Μορικόνε δεν πρόλαβε να ανταμειφθεί με μια εν συντομία ρετροσπεκτίβα στη μεγάλη οθόνη, που σχεδιάζεται να προβληθεί στο προσεχές μέλλον από το σπουδαίο Wong Kar-Wai ως παραγωγό, με την εταιρεία του να αναλαμβάνει να διανείμει ένα ντοκιμαντέρ για τον σπουδαίο συνθέτη, τον μεγάλο μαέστρο Ennio Morricone.
Σύμφωνα με το Deadline η εταιρεία του σκηνοθέτη, Block 2 Distribution ανέλαβε την παγκόσμια διανομή της ταινίας «Ennio: The Maestro» που θα αναφέρεται στην ζωή του συνθέτη αλλά και την πορεία του στην σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής. Το ντοκιμαντέρ σκηνοθετεί ο ιταλός σκηνοθέτης Giuseppe Tornatore, για ταινίες του οποίου έχει γράψει μουσική ο Morricone όπως στο αλησμόνητο Cinema Paradiso το 1988. Έκτοτε, συνέθεσε μουσική για κάθε ταινία που σκηνοθέτησε ο Tornatore.
Στο ντοκιμαντέρ του Wong Kar-Wai (που μας έχει χαρίσει αριστουργήματα όπως τα «In the Mood for Love» και «2046»), σπουδαίοι άνθρωποι του κινηματογράφου και της μουσικής θα μιλήσουν για τον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη, τον μεγάλο μαέστρο Ennio Morricone, όπως ο Bernardo Bertolucci, ο Quentin Tarantino για ταινία του οποίου κέρδισε και το Όσκαρ μουσικής, ο Clint Eastwood και ο Bruce Springsteen.
Ο σκηνοθέτης βέβαια με τον οποίον συνέδεσε άμεσα το όνομά του είναι φυσικά ο Sergio Leone καθώς συνέθεσε μουσική για κλασικές ταινίες του είδους όπως τα A Fistful of Dollars και The Good the Bad and the Ugly.
Παρά την πληθώρα μουσικών σκορ, έχει κερδίσει μόνο ένα Όσκαρ μουσικής το 2016 για το The Hateful Eight του Tarantino και έτσι έγινε ο γηραιότερος άνθρωπος που κέρδισε ποτέ Όσκαρ σε ηλικία 88 χρονών. Το 2007 του είχε απονεμηθεί τιμητικό Όσκαρ για την προσφορά του.
Είναι άγνωστο το πότε θα κυκλοφορήσει, ωστόσο αν κρίνουμε από το ότι η παραγωγή της ταινίας έχει ολοκληρωθεί, είναι πιθανόν να προβληθεί μέσα στο 2020.
Ennio: The Maestro (2021) Imdb link

Πηγή: moveitmag.gr

Ο Σύλλογος φίλων Μουσικής του Ένιο Μορικόνε στη Λάρισα…

Αξίζει να σημειωθεί πως μεγάλο κοινό έχει ο Ένιο Μορικόνε στη Λάρισα, όπου έχει την έδρα του και δραστηριοποιείται ο «Σύλλογος φίλων Μουσικής του Ένιο Μορικόνε». Ο σύλλογος ιδρύθηκε το 2011 και αριθμεί πάνω από 3000 μέλη ως σήμερα, ενώ είναι ο μοναδικός σύλλογος παγκοσμίως. Έχει σαν στόχο την προώθηση του μουσικού έργου του μεγάλου Ιταλού συνθέτη, με τα μέλη του συλλόγου να εργάζονται ακατάπαυστα, με πίστη και αφοσίωση για την πραγματοποίηση των στόχων του συλλόγου, ενώ κύριος εμπνευστής της ιδέας, ιδρυτής και πρόεδρος του συλλόγου είναι ο Παπακώστας Κωνσταντίνος.
Μάλιστα, σε τοίχο πενταώροφης πολυκατοικίας στο κέντρο της πόλης, φιλοτεχνήθηκε ένα γκράφιτι – πορτρέτο του Ιταλού συνθέτη από τους Αστέριο Λάσκαρη, Χρήστο Λάσκαρη και Δήμητρα Καλογήρου.
Ο Ένιο Μορικόνε είχε επενδύσει μουσικά την άκρως επιτυχημένη Ιταλική τηλεοπτική σειρά με τίτλο… “Cefalonia“, παραγωγής 2005 που προβλήθηκε σε: Iταλία (R.A.I 1), Γαλλία, Ιαπωνία, Ουγγαρία, Φιλανδία, και αλλαχού μέσω DVD. Η σειρά πραγματεύοταν την σφαγή της Ιταλικής μεραρχίας Άκουι (“Acqui“) στην Κεφαλονιά το Σεπτέμβριο του 1943 από τα Γερμανικά στρατεύματα της μεραρχίας Εντελβάϊς (“Edelweiss“).
Ο Δήμος Κεφαλονιάς και ο Βαγγέλης Κεκάτος τιμούσαν τον Ένιο Μορικόνε. Το 2017 ο τότε Αντιδήμαρχος Τουρισμού Δήμου Κεφαλονιάς, Ευάγγελος Κεκάτος προνόησε -εκ μέρους όλων των Κεφαλλήνων- ν’ αποδώσει ελάχιστη τιμή για την εγνωσμένη φιλία του εκλιπόντος για το νησί της Κεφαλονιάς, όταν τον είχε επισκεφτεί στην οικία του στη Ρώμη!
Η σύνθεση που ακούγεται στην ταινία: Ennio Morricone – Sulla Sponda (Cefalonia)