«Αλλού… Αλλιώς… Άλλοτε…» Αντί προλόγου - Δημήτρης Φιλελές

«Αλλού… Αλλιώς… Άλλοτε…» Αντί προλόγου

Αλλού… Αλλιώς… Άλλοτε…

Αντί προλόγου

Πριν ακόμη γεννηθώ, ο γιατρός πιστοποίησε τον πρόωρο θάνατό μου και έδωσε εντολή να αποβληθώ αμέσως, πριν προκαλέσω και το θάνατο της μητέρας μου. Εκείνη πάλι, η μάνα, βάζοντας τον εγωισμό της πάνω από τη γνώση και τη γνώμη της επιστήμης, αποφάσισε αυθαίρετα την παραμονή μου στο σώμα της πάση θυσία κυριολεκτικώς. Άθελά μου έγινα το μήλο της οικογενειακής έριδας, αφού παρέμενε επικίνδυνα αδιευκρίνιστο αν το υπόλοιπο της ζωής μου ήταν εδώ ή είχε προ πολλού ολοκληρωθεί. Τελικώς η μάνα δικαιώθηκε από την εύνοια της φύσης κατατροπώνοντας την επιστήμη, που ομολογουμένως δε χρεώθηκε άλλο ένα ιατρικό λάθος.
Φαίνεται πως κι εγώ με το μέρος της μάνας ήμουν, γιατί, παρά το μικρό μου μέγεθος, είχα άριστη οργανική λειτουργία. Η φύση, λοιπόν, είχε για μένα καθορίσει ότι η ζωή είναι εδώ και όχι άλλου προς το παρόν. Εκ πρώτης όψεως, επιβιβάστηκα στο σωστό λεωφορείο και αποβιβάστηκα στη σωστή στάση. Αυτό βεβαίως είναι ένα εντελώς αυθαίρετο συμπέρασμα, αν σκεφτούμε ότι είμαστε άπαντες προϊόντα τυχαίας φυσικής επιλογής που προκύπτουν από τη συμπτωματική συνένωση δυο ισχυρών γεννητικών κυττάρων.
Αν όμως η ζωή για μένα ήταν εδώ, δεν ίσχυε το ίδιο και για τον πατέρα μου, που μετά από σύντομο χρονικό διάστημα έκλεισε βίαια τον κύκλο του ακολουθώντας τη μοιραία ανθρώπινη πορεία. Έτσι αιφνιδιαστικά ξεκίνησε το πρώτο μάθημα στα θρανία της ζωής με τη διδασκαλία του πένθους και της μαυροφόρας θλίψης πριν καν ανοίξουν οι πόρτες του επίσημου σχολείου. Τα όρια του κύκλου ξαφνικά στένεψαν απελπιστικά, γιατί το διαφορετικό είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτό και πολύ πιο δύσκολο κατανοητό. Πέρα από την κακεντρέχεια κάποιων, που καθρεφτίζονται στη δυστυχία των άλλων για να νιώσουν ευτυχείς.
Αν όμως ο χρόνος δε μπορεί να αμβλύνει τα συναισθήματα, μπορεί ωστόσο να αμβλύνει τις συμπεριφορές. Και όταν κάποτε οι ενήλικες χάνουν το στίγμα της ανθρωπιάς, έρχεται ως αντίβαρο η παιδική αθωότητα, που σπάει τα στεγανά και ο κύκλος χαλαρώνει τόσο, που απλώνεται σαν κορδόνι και μεταμορφώνεται σ’ ένα μικρό χωματόδρομο γεμάτο επιθυμίες και όνειρα τυλιγμένα μ’ ένα θαμπό σύννεφο σκόνης.
Αυτή υπήρξε η πρώτη επαφή με την πραγματικότητα, η συναναστροφή με τον έξω κόσμο, που προκάλεσε νέα ερεθίσματα και δημιούργησε καινούργιες εικόνες. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με το σχολείο, οι εσωτερικές ανομολόγητες αλλαγές ήρθαν με τη μορφή καταιγίδας, που χωρίς διακρίσεις παρασύρει στο πέρασμά της ό,τι της στέκεται εμπόδιο. Και, όπως συμβαίνει πάντα, ήρθε η ώρα που η λάσπη κατακάθισε και το ουράνιο τόξο εμφανίστηκε και στο δικό μου ουρανό μετά την αντάρα και την καταχνιά.
Άνοιξα δειλά τα παράθυρά μου στους ανθρώπους, πολέμησα με το φόβο του άγνωστου και έμαθα να λειτουργώ με το ένστικτο. Και όπου αυτό δε μου έδινε ικανοποιητικές απαντήσεις, ερχόταν η αναζήτηση στη γνώση, για να καλύψει το κενό.
Τίποτα όμως δε μπορεί να συγκριθεί με την εμπειρία ζωής που προσφέρει η βιοπάλη. Είναι ζόρικο το μεροκάματο και τα αφεντικά ούτε αστειεύονται ούτε λάθη συγχωρούν. Ο χρόνος μετριέται με χρήμα και οι ζημιές χρεώνονται. Από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκα στην πλευρά εκείνη του λόφου, που το συναίσθημα συνθλίβεται κάτω από το βάρος ορατών και αοράτων φορτίων. Άσκηση ισορροπίας σωματικών δυνάμεων και ψυχικών αποθεμάτων είναι το μεροκάματο. Άσκηση καθημερινή, όχι επί χάρτου, αλλά με πραγματικά πυρά, που διασταυρώνονται αδιάκοπα και ανεξέλεγκτα και πιο συχνά από τύχη ή σύμπτωση δε βρισκόμαστε στην πορεία τους.
Αν, όμως, υπάρχει ένα φως που μπορεί να διαλύσει το σκοτάδι της καθημερινότητας, άλλο δεν είναι από το ξύπνημα της ερωτικής έλξης, της επιθυμίας να συνταξιδέψουμε μ’ ένα άτομο εντελώς άγνωστο σ’ ένα κόσμο καινούριο, παραμερίζοντας όλες τις συνέπειες της άγνοιας. Συνεπιβάτες γινόμαστε εκούσια στο πιο παράτολμο όχημα, που έχει τη δύναμη να μας συμπαρασύρει στις πιο ακραίες συμπεριφορές και με ταχύτητα αστραπιαία να μας οδηγήσει στη βουνοκορφή ή στην άβυσσο. Συναινούμε με όλες μας τις αισθήσεις ν’ ακολουθήσουμε μια γραμμή φωτός, που είναι απαρχής βέβαιο πως θα μας εκτρέψει από την πορεία και θα μας σύρει δίχως πυξίδα σε σήραγγες άφωτες. Κι όσο πιο βαθιά προχωράμε σ’ αυτή τη δαιδαλώδη διαδρομή, τόσο πιο πολύ τα απρόοπτά της γίνονται ένα με το πετσί μας, τόσο πιο έντονα αναζητάμε την περιπλάνηση στα αδιέξοδα του λαβύρινθου.
Υπήρξα επιμελής μαθητής στο νέο μου σχολείο, που λειτουργούσε χωρίς δασκάλους και με ίδια ευθύνη για τη συμμετοχή σ’ αυτό. Δίχως σχεδόν να το καταλάβω, δέθηκα στο άρμα του έρωτα και αφέθηκα στον καλπασμό του. Τα αχόρταγα για εμπειρία νιάτα λατρεύουν την αίσθηση της ιλιγγιώδους ταχύτητας και πολύ λίγο ενδιαφέρονται για το αν βρεθούν να γίνονται ένα με το χώμα στην πρώτη απότομη στροφή. Αμέτρητες φορές μου έχουν συμβεί αυτές οι αιφνιδιαστικές πτώσεις και πολύ το έχω ευχαριστηθεί. Κάθε πτώση είναι και μια καινούρια ευκαιρία για να βρεις τη δύναμη να πιαστείς ξανά και να συνεχίσεις την ξέφρενη πορεία.
Μοιάζει η ερωτική ζωή να είναι ένα σύμπαν παράλληλο, που λειτουργεί σαν αντίβαρο στην πεζότητα των κοινωνικών συμβάσεων. Κι αν για αρκετές ασήμαντες αποφάσεις καταναλώνουμε φαιά ουσία, κάνουμε υπολογισμούς, διατηρούμε επιφυλάξεις και αμφιβολίες, συνυπολογίζουμε τις απώλειες και προχωράμε με προσεκτικά βήματα, στον έρωτα είμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε τον εγωισμό μας χωρίς δεύτερη σκέψη, ενώ ταυτόχρονα γινόμαστε απόλυτοι και κτητικοί, τόσο που τις περισσότερες φορές δυσκολευόμαστε ν’ αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας κι ας μην το παραδεχόμαστε.
Είναι αυτές οι μεταπτώσεις όλη του η δύναμη και όλη του η ομορφιά. Είναι αυτές οι δυνατές συγκινήσεις που του επιτρέπουν να παίζει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή μας. Είναι η μαγεία του αξεπέραστη, καθώς οι συναισθηματικές δονήσεις είναι εξίσου ισχυρές είτε πρόκειται για πόθο ανεκπλήρωτο είτε για φαντασίωση είτε για σχέση σάρκινη υπαρκτή είτε για ανάμνηση σαν μαχαιριά χαραγμένη. Είναι η φύση του η εκρηκτική, που ποτέ δεν ξέρουμε σε ποιες ανατροπές και σε ποιες αλλαγές μπορεί να οδηγήσει εντελώς απροειδοποίητα.
Ο έρωτας δεν είναι ευγενής, μα ούτε του χρειάζεται να εξευγενιστεί∙ δεν είναι ήμερος, μα ούτε του πρέπει να εξημερωθεί∙ είναι κυνηγός πρωτόγονος που χρησιμοποιεί κάθε μέσο που έχει στη διάθεσή του για να χορτάσει την πείνα του, να αναζητήσει και να επιλέξει το θήραμά του. Αλλά το θήραμα δεν είναι λεία που θέλει να κατασπαράξει, είναι τρόπαιο που θέλει να το περιφέρει ολοζώντανο στα μάτια όλων, γιατί είναι και επιδεικτικός. Κι όσα όπλα διαθέτει ο κυνηγός για να παγιδέψει το θήραμα, άλλα τόσα παραπλανητικά χαρίσματα έχει το θήραμα για να τον αποπροσανατολίσει. Μέχρι που όταν το ερωτικό παιχνίδι κορυφώνεται, οι ρόλοι συχνά εναλλάσσονται, δίχως ποτέ τα ερωτικά τεχνάσματα να εξαντλούνται. Αυτή η χάρη είναι που τον κρατά διαρκώς ζωντανό και τον αναζωπυρώνει.
Κι αν κάποτε μπερδεύονται με τον έρωτα η απιστία και η προδοσία, είναι που μάταια προσπαθούμε να τον εντάξουμε στους κανόνες της λογικής και στις κοινωνικές συμβάσεις. Γιατί ο έρωτας είναι επιλογή προσωπική – πολλές φορές παράλογη, αν έχουμε ως γνώμονα τα κοινωνικά πρότυπα – και αναμέτρηση με τον ίδιο μας τον εαυτό. Κι αν χάσει την ορμή και τη ζωντάνια του, αν πάψει να είναι ασυμβίβαστος, τότε θα έχει εκλογικευτεί, θα είναι μια ακόμα κοινωνική δραστηριότητα, ένα εργαλείο κατάλληλο για τη γονιμοποίηση, την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του είδους.
Όμως ο έρωτας είναι επιθυμία για ζωή, γι’ αυτό και διαρκεί μέχρι την τελευταία μας πνοή. Είναι αυτός που μας κάνει ξεχωριστούς, γιατί δε βρισκόμαστε σε ερωτικό οίστρο μόνο την περίοδο της αναπαραγωγικής μας αιχμής, αλλά κάθε φορά που μαγνητιζόμαστε από το αντικείμενο του πόθου. Γιατί εξαρχής γνωρίζουμε πως, μαζί με τη ζωή, ο έρωτας έχει ημερομηνία λήξης και ο χρόνος που δεν του αφιερώνουμε, αφαιρείται από τις ελάχιστες στιγμές ευτυχίας της σύντομης διάβασής μας απ’ τον παρόν.
Γι’ αυτόν τον έρωτα γράφω∙ τον διεγερτικό, τον συγκλονιστικό, τον καταστροφικό κάποτε, που μέσα από τις στάχτες μας μια σπίθα ψάχνουμε για ν’ ανάψουμε πάλι τη φλόγα, όχι για ν’ χουχουλιάσουμε στη ζεστασιά και στη θαλπωρή, μα για να χορέψουμε μέχρι να λιώσουν τα παπούτσια μας ανάμεσα στις πύρινες ερωτικές γλώσσες.

Δημήτρης Φιλελές
(Αντί προλόγου στο έργο «Αλλού, αλλιώς, άλλοτε»)

Δημήτρης Φιλελές (Συγγραφέας) – Βιογραφία